Dinge werk in hierdie lewe werk nie altyd uit soos ons wil hê dit moet nie. Soms droom ons groot drome van wat ons in die lewe wil bereik en baie gevalle werk daardie droom nie uit nie. Hoe bly mens staande wanneer jou drome in skerwe by jou voete lê?

Wat het van Josef se drome geword? Hy het hierdie visie gekry dat hy ’n heerser gaan wees en waar staan hy nou? ’n Slaaf! Wat het hy nou eintlik gedoen om dit te verdien? Hy was wel bietjie grootpraterig en ja, hy het sekerlik sy broers geïrriteer met sy klikbek, maar is dit dan nou so erg? Elkeen van ons wat met boeties of sussies te doen het sal weet dat dit is wat boeties of sussies doen. Op ’n stadium dra hulle stories by ma of pa aan wat maar kon gebly het.

As ons mooi na die saak kyk dan sal ons sien dat Josef nie so sleg was nie. Hy was ’n gehoorsame seun wat sonder teenpraat sy pa se opdragte uitgevoer het. Verder was hy pligsgetrou ook. Sy pa het vir hom gesê om sy broers by Sigem te besoek. Toe hy hulle nie daar kry nie, het hy moeite gedoen om uit te vind waar hulle is. Hy het nie tou opgegooi nie. En wat het daarvoor gekry? Hy is as ’n slaaf verkoop. Ons kan ons maar net indink hoe bang en benoud hy moes gewees het. Dink maar net hoe dit vir ’n sewentienjarige seun moes gevoel het om alleen daar op die slawemark as slaaf verkoop te word. In Gen. 42 v 21 hoor ons hoe benoud hy was:
“Dit het ons nou van alles wat ons destyds ons broer aangedoen het. Ons het sy angs gesien toe hy ons om genade gesmeek het, maar ons het nie geluister nie.

Tog gaan dit nie net sleg met Josef nie. In Gen. 39 v 2 hoor ons:
2 Die Here was by Josef en dit het baie goed gegaan met hom. Hy het in die huis van sy eienaar, die Egiptenaar, gebly.
3 Toe Potifar, Josef se eienaar, sien dat die Here by Josef is en dat die Here alles wat Josef aanpak, laat slaag

Dit het so goed gegaan dat Josef die hoofslaaf geword het in Potifar se huis. Josef was in beheer van die hele huishouding en die Here het die huishouding geseën. Ek skat as mens ’n slaaf moet wees dan is dit nogal waar mens wil wees.

En net toe dit begin goed gaan met Josef kom die volgende probleem. Potifar se vrou begin by hom aanlê. Ten spyte daarvan dat hy op ’n mooi manier vir haar gesê het dat dit verkeerd is, het sy aangehou daarmee. (Vgl. Gen. 39v10)

Sy het dag vir dag by Josef aangehou, maar hy het bly weier om by haar te gaan slaap.
Arme Josef. Hy is al weer onskuldig in die moeilikheid want die uiteinde daarvan is dat Potifar se vrou hom aangekla het. Weereens het sy kleed hom in die moeilikheid laat beland net soos die vorige keer wat sy jas wat sy pa vir hom gegee het hom in die moeilikheid by sy broers laat beland het, het sy jas wat Potifar se vrou gegryp het, weereens gesorg dat hy in die moeilikheid is.

Genadiglik spring hy weereens die dood vry, want vir so ’n oortreding het ’n slaaf in daardie tyd die doodstraf gekry. Tog word Josef net in die tronk gegooi. Wat ’n droewige situasie is dit nie geliefdes? Hier sit Josef in die tronk. Net toe dit lyk of dit beter begin gaan tref die ongeluk hom ten spyte daarvan dat hy alles in sy vermoë gedoen het om reg op te tree. Hierdie teks gedeelte word dikwels voorgehou as ’n voorbeeld hoe om seksuele versoekings te weerstaan. Moenie toegee nie, vlug weg daarvan. En ja, ons moenie toegee aan seksuele versoekings nie, maar wat het dit vir Josef in die sak gebring? Tronkstraf en amper weer doodgemaak!

Hoe dikwels gaan dit nie maar met ons ook so nie geliefdes? Hoeveel keer het dit nie al gebeur dat ’n persoon wat ongerymdhede aan die lig bring sy werk verloor nie. Die eerlike persoon word gestraf en die oneerlikes leef maar net lekker voort! Ek is seker dat elkeen van ons al ’n soortgelyke ondervinding gehad het. Ek tree reg op en op die uiteinde word ek as die skuldige gebrandmerk. Potifar se vrou kom skotvry daarvan af en arme Josef moet in die tronk gaan sit! Hy kon homself nie verdedig nie. Onthou hy was ’n slaaf en slawe het geen regte gehad nie. Dit sal nie eens gehelp dat hy sy onskuld probeer bewys nie, want wie gaan nou die woord van ’n slaaf glo? Dit was sy woord teen die vrou van die hoof van die koninklike lyfwag. Hy het nie eens ’n kans gekry om sy kant van die saak te stel nie. Hy is summier net in die tronk gegooi!

En dan hoor ons die wonderlike troos van die Here in Gen. 39 v 20 en 21:
20 ........... Terwyl Josef daar in die tronk was, 21 was die Here by hom, en Hy het Josef sy troue liefde laat ondervind
Toe hy ’n slaaf was het ons ook gehoor dat die Here by Josef was (Gen. 39 v 2). Nou kom daar ’n ekstra versekering by. “Hy het Josef sy troue liefde laat ondervind.” Dit is moeilik om die Hebreeuse woord wat met troue liefde vertaal is ten volle in een woord Afrikaans uit te druk. In die ou Afrikaanse vertaling is dit met goedertierenheid vertaal. Dit kan ook met troue verbondsliefde vertaal word omdat dit daarop dui dat dit liefde is wat die Here Homself voorgeneem het om te betoon. Dis ’n verpligting wat Hy op homself geneem het en dat Hy vasbeslote is om na te kom. Dit is voorwaar ’n besondere liefde en sorg wat die Here hier aan Josef bewys.

Hier in Gen. 39 kry ons tot vier keer die versekering dat die Here by Josef was. Dit is egter belangrik dat ons moet let daarop dat die Here hom nie uit die omstandighede geneem het nie. Hy was nog steeds ’n slaaf en nadat hy in die tronk gegooi was het hy steeds in die tronk gebly. Wat God wel gedoen het was om die omstandighede draaglik te maak. Josef het die hoofslaaf geword en in die tronk het die tronkbewaarder hom in beheer geplaas van al die gevangenes. As ons na die uiteinde van die verhaal kyk dan sien ons hoe God Josef se omstandighede gebruik het om Josef op te lei vir die groot taak wat vir hom voorgelê het. As slaaf daar in Potifar se huishouding en daar in die tronk het Josef die nodige vaardighede aangeleer sodat hy in staat kon wees om Egipte onder die Farao te regeer.

Die Here was met Josef. Die Here is met ons ook. In Mat. 1 v 23 sê die Here vir ons:
“Die maagd sal swanger word en ’n Seun in die wêreld bring, en hulle sal Hom Immanuel noem.” Die naam beteken God by ons.

Jesus Christus het as mens aarde toe gekom. Hy het ’n vervloekte kruisdood gesterf en bange Godverlatenheid verduur sodat ons nooit weer deur God verlaat sal word nie. Na sy hemelvaart het Hy die Heilige Gees in sy plek as Trooster en Helper gestuur sodat ons nooit weer alleen sal wees nie.

Soms beland ons ook onverdiend in die tronke van die lewe. Ek sit in ’n doodloopstraat by my werk. My drome lê aan skerwe en niks wil uitwerk nie. ’n Huwelik wat nie wou werk nie. Hier sit ek eensaam en alleen op my oudag met my kinders wat ver van my af is. Die Here is met ons geliefdes. Hy neem ons nie noodwendig uit die omstandighede uit, maar Hy dra ons daardeur. Alhoewel Josef in beheer geplaas is van die gevangenis, was hy nog steeds in die tronk. Hy is as sewentienjarige seun vir ’n slaaf verkoop toe en hy het eers op dertige jarige ouderdom uit die tronk gekom.

Die Here haal ons nie noodwendig uit slegte omstandighede uit nie, maar Hy dra ons daardeur na iets beter. Soms kan dit ’n lang tyd neem, maar ons weet dat God besig is om ons voor te berei vir iets beter. In sommige gevalle is die iets beter eers in die volgende bedeling wanneer ons ewig saam met God gaan wees sonder hartseer, trane pyn of dood. Daarom geliefdes, hou vas aan die hoop want ons weet dat GOD MET ONS IS WANNEER DIT GOED GAAN EN DAT HY ONS DRA WANNEER ONS SWAARKRY.
Amen

Wat het ek nodig om Bybelstudie te doen?
Gebed en nogmaals gebed. Ek moet bereid wees om in biddende afhanklikheid deurentyd te bid dat God sy Woord deur die verligtende werking van die Heilige Gees sal oopsluit.
Luk 11:13 As julle wat sleg is, dan weet om vir julle kinders goeie dinge te gee, die Vader in die hemel nog baie meer! Hy sal die Heilige Gees gee vir dié wat vra.
Die Heilige Gees is die eintlike Outeur van die Bybel en daarom kan ons slegs die Bybel verstaan as die Heilige Gees dit vir ons oopsluit.

ʼn Bybel. Dit is baie nuttig om verskillende vertalings (Afrikaans, Engels en ook ander tale wat ek kan verstaan), te gebruik. Probeer om ten minste van ʼn 1933/53-vertaling en ʼn 1983-vertaling gebruik te maak. ʼn Ander nuttige Afrikaanse vertaling is Die Nuwe Lewende vertaling van die Bybel wat in 2006 deur CUM boeke uitgegee is. Verskeie gesaghebbende persone het aan die vertaling meegewerk onder andere Prof. Fika Janse van Rensburg (by die Teologiese Skool Potchefstroom) en Dr. Wim vergeer (leraar van die Gereformeerde Kerk Krugersdorp). ʼn Ander Bybel is die Bybel vir almal (oorspronklik uitgegee onder die titel Die Bybel vir Dowes) wat deur die Bybelgenootskap in 2008 uitgegee is. Hierdie is ʼn Bybel wat in eenvoudige Afrikaans uit die grondtale vertaal is. ʼn Pluspunt van hierdie Bybel is dat dit baie woorde in voetnotas verklaar. Engelse Bybels wat gebruik kan word, is Die NIV (New International Version) en die ESV (English Standard Version) asook The Holman Illustrated Study Bible (beskikbaar by CUM boeke. Hierdie Engelse Bybels is in maklike verstaanbare Engels vertaal.

Plaas die teksgedeelte in konteks
Moenie los en vas teksgedeeltes lees nie. Ons begin tog nie ʼn boek in die middel lees en lees dan hier en daar ʼn paragraaf uit die boek nie. Die Bybel is ʼn versameling van 66 boeke wat saam ʼn geheel vorm. Werk dus ʼn boek op ʼn slag deur en sien ook in waar die Boek in die geheel van die Bybel pas.
Probeer bepaal wie die boek geskryf het en aan wie die Bybelskrywer die boek gerig het. (Nuttige bronne in die verband is die Bybel in Praktyk, die Bybellennium  asook Die Bybel A‑Z beskikbaar by CUM boeke). NB NB !!! Beperk egter die gebruik van hierdie bronne tot agtergrondinligting oor die boek. Later wanneer die Bybelteks selfstandig deurgewerk is, kan hierdie bronne weer geraadpleeg word vir verdere insigte en om ons eie insigte te kontroleer.
Probeer ook bepaal wat was die kulturele agtergrond van die eerste lesers van die teks. Wat was hulle spesifieke omstandighede, kwessies en probleme wat hulle gehad het. Dit alles help om die milieu waarbinne die teks gegee is, te verstaan sodat ons kan verstaan wat die outeur vir sy eerste gehoor wou sê.

Bepaal die samehang van die teksgedeelte
Hoe pas die betrokke teksgedeelte in by die by die res van die Bybelboek waarin dit voorkom? Met ander woorde: neem in ag waar in die verhaal of brief (Bybelboek) die teksgedeelte voorkom en onthou dat dit nie los staan van dit wat in die res van die Bybelboek geskryf staan nie.
Waar pas die betrokke Bybelboek in, in die res van die Bybel? Onthou God openbaar Homself op ʼn ontvouende manier in die Bybel. Dit is soos ʼn roosknop wat oopgaan. Al die elemente van die blom is in die roosknop teenwoordig, maar dit is nog nie sigbaar nie. Net so is Christus dus nie direk implisiet sigbaar in die Ou Testament nie. Wanneer die roos heeltemal oopgegaan het, is baie meer van die blom sigbaar. Net so moet bepaal word in watter deel in die geskiedenis van God se openbaring kom die betrokke teksgedeelte voor.

Bepaal die literatuursoort (genre) van die teksgedeelte
          (bv. is dit ’n verhaal of is ’n gedig?)
Bepaal ook watter tipe teks ons hier mee te make het. Is die verhalende stof, ʼn brief, poësie, profesie of wetstekste? ʼn Enkele voorbeeld om te verduidelik. As jy die koerantopskrif van ʼn berig sou lees: “Die Haaie het die Bulle die naweek gevreet”, sal jy dit heeltemal verkeerd verstaan as jy nie die konteks in ag neem dat dit in die sportbladsye van die koerant geskryf staan of verder nog dat die berig handel oor twee Suid-Afrikaanse rugbyspanne nie. As jy maar sou sê, “ek lees net letterlik wat daar staan” dan sal jy wonder of daar ʼn klomp bulle in die see geswem het en nie die ware betekenis van die sin verstaan nie. Ons moet dus ook nie die Bybel op so ʼn verkeerde manier lees nie!

Bepaal wat daar geskryf staan
?  Is daar enige woorde waarvan die betekenis nie duidelik is nie?
?  Is daar enige sinne wat ʼn doel of rede aandui?
?  Is daar enige sinne wat ʼn bietjie meer verduidelik van iets wat reeds genoem is?

Wat word in hierdie paragraaf duidelik oor God self?
Die onderstaande tabel is ʼn handige hulpmiddel vir hierdie sleutel: 

Wat openbaar God aan ons in die gedeelte (wat vertel Hy vir ons )?
Beveel God ons spesifiek (eksplisiet of implisiet) om iets te doen?

Maak God enige beloftes aan ons?

Wat openbaar God op ander plekke in die Skrif oor die betrokke teksgedeelte?
Die beginsel is om die voor die hand liggende betekenis van die teks te neem en nie ʼn verskuilde onlogiese betekenis wat teen die grein van die teks ingaan nie. Verder gebruik meer verstaanbare tekste om te verstaan, met ander woorde moenie ʼn maklik duidelik teks verklaar met ʼn minder duidelike teks nie. Doen dit juis anders om.

Bepaal wat is die sentrale boodskap van die teks.
Onthou: vra wat is die oorspronklike betekenis van die teks, eerder as om die teks as ʼn kapstok vir jou eie gedagtes te gebruik. Moenie soos sommige koerantmanne maak nie! Hulle laat nie toe dat die feite in die pad staan van ʼn goeie storie nie! Moenie jou eie gedagtes in die Bybel inlees nie. Met ander woorde : Wat het God hiermee vir die eerste lesers gesê? Verder moet ook bepaal word voor watter geloofskeuses hierdie teks die eerste hoorders gestel het.

Bepaal hoe ek dit wat God vir my in die teks gesê het, gaan toepas in my lewe
Wat moet ek doen?
Wanneer moet ek dit doen?
Waar moet ek dit doen?
Hoe moet ek dit doen?
Voor watter geloofskeuses stel hierdie teks my (met ander woorde wat moet ek in my lewe verander of doen om my lewe in lyn te bring met God se wil vir my lewe?)

Nota:
Indien hierdie riglyne vreemd is, moenie daaroor bekommer nie. Ons gaan tydens die Bybelstudie prakties inoefen hoe om dit te gebruik. Aanvanklik mag dit omslagtig lyk, maar soos ons dit gebruik en toepas, sal dit al hoe makliker word.